Eş Zamanlı Olarak Sermaye Artırımı Ve Azaltımı İşlemleri

Jan 11, 2016

Şirketlerin ana sözleşmelerinde taahhüt etmiş olduğu sermaye miktarını iç ya da dış kaynaklarla yükseltmesine sermaye artırımı denilmektedir. Sermaye artırımı Türk Ticaret Kanunu’nun 456 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu’nun 459 uncu maddesine göre Esas sermaye sisteminde artırıma genel kurul karar verirken, Türk Ticaret Kanunu’nun 460 ıncı madde gereğince, kayıtlı sermaye sisteminde, arttırma yönetim kurulu karar vermektedir. Esas sözleşmenin ilgili hükümlerinin, gerekli olduğu hâllerde izni alınmış bulunan değişik şekli, genel kurulda değiştirilerek kabul edilmişse, bunun Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanması şarttır. Öte yandan; artırım, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içinde ilgili Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne tescil edilmesi gereklidir. Aksi takdirde, genel kurul veya yönetim kurulu kararı ve alınmışsa izin geçersiz hâle gelir.

Sermaye azaltımı ise Türk Ticaret Kanunu’nun 473 ve devamı maddelerinde düzenlenmektedir. Bir anonim şirket sermayesini, sermayenin bir kısmını pay sahiplerine iade etmek veya şirket zararını kapamak amacıyla azaltılabilir. Türk Ticaret Kanunu’nun 421/3 maddesi gereği, sermaye azaltımı kararı sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. Yapılacak olan ilk toplantıda belirtilen nisaba ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisap aranacaktır. Belirtmek gerekir ki; sermaye Türk Ticaret Kanunu’nun 332. maddesinde belirtilen parasal sınırlardan aşağıda bir değerde azaltılamaz.

Anonim şirketlerin, sermayelerinin artırım ve azaltımı işlemlerini eş zamanlı olarak bir arada yapmaları da mümkündür. Eş zamanlı olarak sermaye artırımı ve azaltımı yapılabilmesi için, sermayenin azaltılması ve artırılmasının eş zamanlı olarak yapılmasına ilişkin hükümleri içerecek şekilde ana sözleşmenin tadil edilmesi gereklidir. Bu görev yönetim kurulunda olup, yönetim kurulu söz konusu sermaye artımı ve eş zamanlı azaltımına ilişkin ana sözleşme tadil metni hazırlar.

Yönetim kurulu ayrıca, Ticaret Sicil Yönetmeliği 80/c maddesi gereği, sermayenin azaltılmasının sebepleri ile azaltmanın amacı ve azaltmanın ne şekilde yapılacağını gösterir bir rapor hazırlamalıdır. Bu rapor genel kurul onayına sunularak, sermaye artırım ve azaltımı kararı ile birlikte tescil ve ilan edilir.

Sermaye azaltımı işlemleri için ayrıca sermayenin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine ilişkin YMM veya SMMM raporu ya da denetime tabi şirketlerde denetçi, tespitine ilişkin bir rapor düzenlemekle yükümlüdür.

Türk Ticaret Kanunu’nun 474. maddesinden hareketle, genel kurul esas sermayenin azaltılmasına karar verdiğinde, yönetim kurulu, bu kararı şirketin internet sitesine koymasını müteakiben esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde, yedişer gün arayla, üç defa ilan etmekle yükümlüğündedir. Yapılacak olan ilanda alacaklılara, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesindeki üçüncü ilandan itibaren iki ay içinde, alacaklarını bildirerek bunların ödenmesini veya teminat altına alınmasını isteyebileceklerini belirtilmeli ve şirketçe bilinen alacaklılara ayrıca çağrı mektupları gönderilmelidir. Ancak sermaye, zararlar sonucunda bilançoda oluşan bir açığı kapatmak amacıyla ve bu açıklar oranında azaltılacak olursa, yönetim kurulunca alacaklıları çağırmaktan ve bunların haklarının ödenmesinden veya teminat altına alınmasından vazgeçilebilir. Eş zamanlı olarak sermaye artırımı ve azaltımı işlemlerinin bir arada yapılması durumunda alacaklılara ilan yapılmasının gerekli olup olmadığı hususu yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde hukuken değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Sermaye, ancak alacaklılara verilen sürenin sona ermesinden ve beyan edilen alacakların ödenmesinden veya teminat altına alınmasından sonra azaltılabilir; aksi hâlde alacaklılar şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde sermayenin azaltılması işleminin tescilinin ilan edilmesinden itibaren iki yıl içinde sermayenin azaltılmasının iptali davası açabilirler. Teminatın yetersizliği hâlinde de yargı yolu açıktır.

Beyanda bulunan alacaklı bulunmadığı takdirde ise üçüncü ilan tarihinden iki ay sonraki tarihi içerek şekilde bir yönetim kurulu beyanı hazırlanmalıdır. Alacaklılara verilen iki aylık sürenin sona ermesinden ve beyan edilen alacakların ödenmesinden veya teminat altına alınmasından sonra yukarıda sayılan belgeler ile azaltımın tescili talep edilebilecektir. Türk Ticaret Kanunu 475. Madde ve ilgili maddeleri uyarınca eş zamanlı olarak sermaye artırım ve azaltımının ticaret siciline tescili için Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından talep edilen gerekli belgeler de ibraz edilmelidir.

Sonuç olarak; bir anonim şirket, sermayesini azaltırken eş zamanlı sermaye artırımı da yapabilir. Her iki işlemin eş zamanlı yapılabilmesi için ana sözleşmenin yönetim kurulu tarafından tadil edilmesi, yönetim kurulu tarafından sermayenin azaltılmasının sebepleri ile azaltmanın amacı ve azaltmanın ne şekilde yapılacağını gösterir bir rapor tanzim edilerek genel kurul onayına sunulması, sermaye azaltımı işlemleri için ayrıca sermayenin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine ilişkin denetçi raporunun hazırlanması, gerekli olması halinde şirket alacaklılarına sermaye azaltımı kararının ilan edilmesi önem arz etmektedir. Alacaklılara verilen iki aylık sürenin sona ermesinden ve beyan edilen alacakların ödenmesinden veya teminat altına alınmasından sonra sermaye artırım ve azaltımın tescili talep edilebilecektir.

Eş zamanlı olarak sermaye artırımı ve azaltımı işlemleri gerçekleştirilirken, sermaye artırımının genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içerisinde ilgili Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne tescil edilmesi düşünülerek, tescil işlemlerinin üç ay içerisinde tamamlanmasına dikkat edilmesi gerektiğini belirtmek isteriz.


Av. Eylem Çoşkun Ertuğrul
11.01.2016