10.11.2021 tarihli ve 31655 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yardım Toplama Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”) ile Yardım Toplama Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik’te (“Yönetmelik”) birtakım değişiklikler yapılmış olup; Değişiklik Yönetmeliği ile getirilen düzenlemeler işbu bilgi notumuzda özetlenmektedir.
Yönetmelik’in “Kapsam” başlıklı 2. maddesinin ilk fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“Madde 2 – Bu Yönetmelik;
a) Yardım toplama faaliyetinde kullanılacak olan makbuz ve biletlerin; şekli, bastırılması, dağıtılması ve kullanılmasına ait esasları,
b) Yardım toplama faaliyetinde bulunacakların başvurularında bulunması gereken hususları ve eklenecek belgeleri,
c) İnternet ortamında gerçekleştirilecek yardım toplama faaliyetlerini,
ç) İlgili Kanunların uygulanmasına ilişkin diğer hususları,
kapsar.”
Yapılan bu değişiklikle birlikte, “Türk Hava Kurumu Şubelerince, kurban derileri ve bağırsak toplama ile fitre ve zekat zarfı dağıtmak suretiyle nakdi ve ayni yardımın toplanması, bu faaliyetler sırasında yapılacak harcama ve elde edilecek gelirlerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, Türk Hava Kurumu, Türkiye Kızılay Demeği, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Türkiye Diyanet Vakfı arasında paylaşılmasına ait esas ve usulleri,” Yönetmelik’in kapsam dışına çıkartılırken; “İnternet ortamında gerçekleştirilecek yardım toplama faaliyetleri” Yönetmelik kapsamına dahil edilmiştir.
Değişiklik Yönetmeliği ile, Yönetmelik’in 4. maddesindeki tanımlar tamamen değiştirilerek, yeni bir madde ihdas edilmiştir.
Buna göre;
Yardım Toplama Kanunu’nun (“Kanun”) 6. maddesinde; kişi ve kuruluşların, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamayacakları ve fakat kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabileceklerinin, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edileceği düzenlenmektedir.
İlgili maddede düzenlenen istisnaya Yönetmelik’in 5. maddesinde yer verilmektedir ve fakat Değişiklik Yönetmeliği ile getirilen düzenleme ile, Cumhurbaşkanınca izin almadan yardım toplayabileceği kararlaştırılan kişi ve kuruluşların artık faaliyetlerini Yardım Toplama Sonuç Bildirimi Formu’nu (ayrıca Yönetmelik ekine Ek-4 olarak eklenmiştir) doldurarak ilgili ve yetkili makamlara bildirecekleri düzenlenmiştir. Maddede ilaveten, bu formun, yardım toplama faaliyetinin birden fazla takvim yılına sirayet edecek olması halinde her takvim yılının sonunda verileceği kararlaştırılmıştır.
Değişiklik Yönetmeliği’nden önce, yardım toplayacak kişi ve kuruluşlar bir dilekçe ile izin vermeye yetkili makama başvuruda bulunmaktalardı. Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte ise, artık Yardım Toplama Başvuru Formu’nun (ayrıca Yönetmelik ekine Ek-1 olarak eklenmiştir) doldurularak bu isteğin yetkili makama bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Yönetmelik’in 7. maddesine yapılan eklemeler ile, Cumhurbaşkanınca izin almadan yardım toplayamayacağı kararlaştırılan kuruluşlara, internet ortamı dahil yardım toplama faaliyetlerinde kullanacakları her türlü materyale Dernekler Bilgi Sistemi (“DERBİS”) üzerinden edinecekleri yardım toplama izin numarasını yazma yükümlülüğü getirilmiş olup; Cumhurbaşkanı iznine tabi olmaksızın yardım toplayabilecek kuruluşlar bakımından ise kendilerine verilen izin kararının yıl ve sayısını yazmaları yeterli görülmüştür.
Ayrıca, yardım toplama faaliyetinde kullanılmak üzere açılacak hesap numaralarının, SMS numaraları ve benzeri bilgilerin, yardım toplama izni verilmesini takiben 30 gün içinde izin veren makama bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Yönetmelik’in 13. maddesinde; yardım toplamakla yetkili ve görevli kişilerin her halde 15 günde bir, topladıkları yardım miktarının 1.000 Türk Lirasını geçmesi halinde 15 günlük süreyi beklemeksizin topladıkları parayı sorumlu sayman üyeye teslim etmek veya bu amaçla bankalarda açılmış bulunan hesaplara yatırmak zorunda oldukları düzenlenmekteydi.
Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte ise toplanan yardımlara ilişkin farklı bir prosedür getirilmiştir. Buna göre, toplanan paraların en geç 15 gün içinde sorumlu sayman üyeye teslim edilmesi veya bu amaçla bankalarda açılmış bulunan hesaplara yatırılması gerektiği, bununla birlikte, miktarların her takvim yılının başında yeniden düzenlenmek üzere, bilanço esasına göre defter tutan dernek ve vakıflar için 25.000-TL’nin, bunun dışındaki kuruluşlar için 10.000-TL’nin üzerinde bir miktarın toplanması durumunda bu paranın beklenmeksizin bankaya yatırılması gerektiği düzenlenmiştir.
Değişiklik Yönetmeliği ile işbu 14. maddenin başlığı “Kesin Hesap, Bildirim ve Denetim” olarak değiştirilmiştir.
Bununla birlikte, kesin hesabın verildiği tarihten itibaren doksan gün içinde yardım toplama faaliyeti sonunda elde edilen gelirin harcanmasına ilişkin bilgileri içeren Yardım Toplama Sonuç Bildirimi’nin izin veren makama bildirileceği ve yardım toplama amacına ilişkin harcamaların bu süre içinde tamamlanamaması durumunda izin veren makamın onayıyla bu sürenin uzatılabileceği eklemeleri yapılmıştır.
Değişiklik Yönetmeliği ile Yönetmelik’e eklenen Ek Madde 1 ile, Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü’nün, Yönetmelik gereğince izin veren makama yapılacak başvuruların, verilecek bildirimler ve diğer iş ve işlemlerin güvenli elektronik imza kullanılmak suretiyle her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında yapılması hususlarında izin vermeye, başvuruların, bildirimlerin ve diğer iş ve işlemlerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkili olduğu düzenlenmiştir.
Değişiklik Yönetmelik ile, internet ortamında gerçekleştirilecek yardım toplama faaliyetleri düzenlenmiş, uygulamada sıkça karşılaşılan bu tür faaliyetlere ilişkin hukuki çerçeve çizilmiştir. Yardım toplama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi sürecine DERBİS de dâhil edilmiş, aynı zamanda Bakanlıkça hazırlanan formların doldurulmasının zorunlu tutulmasıyla kuruluşlar tarafından verilen bilgiler bağlamında yeknesaklık sağlanmasının da yolu açılmıştır.
Saygılarımızla,
Özay Hukuk Bürosu