Bilindiği üzere Emeklilikte Yaşa Takılanlar (“EYT”), kamuoyunda uzun bir süredir konuşulmakta olan ve gerek doğrudan gerekse dolaylı olarak pek çok kişiyi, kişilerle birlikte işverenleri etkileyecek bir gündem haline gelmiştir. Henüz kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (“TBMM”) sunulmamış ise de teklifin birtakım detayları T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve ilgililer tarafından kamuoyuyla paylaşılmış olup ilgili düzenlemenin 2022 yılı sona ermeden önce yasalaşacağı ve 2023 yılı başı itibarıyla yürürlüğe gireceği bildirilmiştir.
İşbu bilgi notumuzda bahsi geçen düzenlemeler ile düzenlemelerin çalışanlar ve işverenler açısından doğuracağı sonuçlar değerlendirilmekte olup bilhassa işverenlerin 2023 yılı bütçelerini oluştururken dikkat etmeleri gereken noktalara işaret edilmektedir.
1. EYT Ne Anlama Geliyor?
Türkiye’de artan nüfus ve nüfus artışına bağlı olarak zamanla daha büyük bir çoğunluğu oluşturmaya başlayan “emekli” statüsü sebebiyle geçtiğimiz 20 yıl içerisinde emeklilik ve emekliliğe hak kazanma koşullarında önemli değişiklikler yapılmıştır. Bunlardan kuşkusuz en önemlisi 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklik olup bu tarihten önce emekli olabilmek için sigortalılık süresi ile prim gün sayısına ilişkin koşulların tamamlanması yeterli oluyor, kadınlar 20, erkekler ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün koşulunu yerine getirdiği takdirde emekli olmaya hak kazanıyordu.
8 Eylül 1999 tarihinde yapılan kanun değişikliği ile yukarıda sözü edilen şartlar arasına yaş şartı da eklenmiş olup 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan çalışanlar prim günlerini doldursalar dahi yaş şartını doldurmadıklarından emekliliğe hak kazanamaz duruma geldiler. Günümüzde tam sayısı bilinmemekle birlikte yaklaşık 4 milyon kişinin EYT kapsamında olduğu, düzenleme kanunlaştığında derhal emekli olabilecek çalışan sayısının 1,5 milyon olduğu tahmin edilmektedir.
2. EYT Düzenlemesi Hangi Çalışanları Kapsayacak, Hangi Sonuçları Doğuracak?
Henüz konuyla ilgili çalışma tamamlanmamış ve kanun teklifi TBMM’ye sunulmamış ise de düzenlemeye ilişkin detaylardan bazıları kamuoyu ile paylaşılmıştır. Buna göre 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olup da prim gün sayısı ile sigortalılık süresini tamamlamakla birlikte halihazırda yaş şartının tamamlanmasını bekleyen çalışanlar düzenlemeden yararlanabilecektir.
Konuyla ilgili düzenleme kanunlaştığında, halihazırda yaş şartının tamamlanmasını bekleyen çalışanlar için söz konusu şart ortadan kaldırılacağından, prim gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran çalışanlar iş sözleşmelerini emeklilik sebebiyle feshederek kıdem tazminatı almaya hak kazanabilecektir.
3. EYT’lilerin İş Sözleşmelerini Emeklilik Sebebiyle Feshetmelerinin İşverenler Açısından Sonuçları Nelerdir?
2023 yılına yaklaştığımız bu dönemde şirketlerin yeni yılın bütçe planlama hazırlığında olduğu bilinmekte olup pek çok “bilinmez” içeren EYT düzenlemesinin işveren şirketler yönünden doğuracağı mali yansımalar tartışılmaktadır.
Şirketlerin bütçe planlaması yaparken kuşkusuz öncelikle çalışanlarının sigortalılık başlangıç süresine yönelik değerlendirme yapması tavsiye edilmektedir. Düzenleme kanunlaştığında derhal emekli olabilecek 1,5 milyon çalışanın işverenler için aşağıda sayılan sonuçları doğuracağını belirtmek isabetli olacaktır;
İşveren şirketler açısından gerek mali yönden gerekse tecrübeli çalışanların kaybedilmesi yönünden pek çok doğrudan ve dolaylı sonucu olan EYT düzenlemesi ile ilgili kanun teklifi TBMM’ye henüz sunulmamış olup düzenlemenin ancak 2022 yılı sonuna doğru kanunlaşması beklendiğinden, bütçe çalışmalarının yapıldığı günümüzde sözü edilen sonuçların da çalışmalara dahil edilmesinde fayda olacağı kanaatindeyiz.
Saygılarımızla,
Özay Hukuk Bürosu